Unikanie blokad klimatycznych

"Świat zbliża się do punktu krytycznego w kwestii zmian klimatu, kiedy ochrona przyszłości cywilizacji będzie wymagała dramatycznych interwencji. Uniknięcie tego scenariusza będzie wymagało zielonej transformacji gospodarczej - a tym samym radykalnej przebudowy ładu korporacyjnego, finansów, polityki i systemów energetycznych."

Gdy COVID-19 rozprzestrzenił się na początku tego roku, rządy wprowadziły blokady, aby zapobiec sytuacji kryzysowej w zakresie zdrowia publicznego, która wymknęła się spod kontroli. W niedalekiej przyszłości świat może być zmuszony do ponownego wykorzystania blokad - tym razem w celu rozwiązania problemu zagrożenia klimatycznego.

https://www.weforum.org/agenda/2020/04/mariana-mazzucato-covid19-stakeholder-capitalism

Przesuwający się lód arktyczny, szalejące pożary w zachodnich stanach USA i innych miejscach oraz wycieki metanu na Morzu Północnym to sygnały ostrzegawcze, że zbliżamy się do punktu krytycznego w kwestii zmian klimatu, kiedy to ochrona przyszłości cywilizacji będzie wymagała drastycznych interwencji.

W ramach "blokady klimatycznej" rządy ograniczyłyby korzystanie z prywatnych samochodów, zakazałyby spożywania czerwonego mięsa i wprowadziłyby ekstremalne środki oszczędzania energii, podczas gdy firmy produkujące paliwa kopalne musiałyby zaprzestać wierceń. Aby uniknąć takiego scenariusza, musimy przebudować nasze struktury gospodarcze i zacząć stosować kapitalizm w inny sposób.

Wielu myśli o kryzysie klimatycznym jako odrębnym od kryzysów zdrowotnych i gospodarczych spowodowanych pandemią. Ale te trzy kryzysy - i ich rozwiązania - są ze sobą powiązane.

COVID-19 jest sam w sobie konsekwencją degradacji środowiska: jedno z ostatnich badań nazwało go "chorobą antropocenu". Co więcej, zmiany klimatyczne zaostrzą problemy społeczne i ekonomiczne uwypuklone przez pandemię. Obejmują one zmniejszające się możliwości rządów w zakresie rozwiązywania kryzysów związanych ze zdrowiem publicznym, ograniczoną zdolność sektora prywatnego do wytrzymania trwałych zakłóceń gospodarczych oraz wszechobecne nierówności społeczne.

Te niedociągnięcia odzwierciedlają zniekształcone wartości leżące u podstaw naszych priorytetów. Na przykład, wymagamy najwięcej od "podstawowych pracowników" (w tym pielęgniarek, pracowników supermarketów i kierowców dostawczych), jednocześnie płacąc im najmniej. Bez fundamentalnych zmian, zmiany klimatyczne będą pogłębiać te problemy.

Kryzys klimatyczny jest również kryzysem zdrowia publicznego. Globalne ocieplenie spowoduje degradację wody pitnej i umożliwi rozwój chorób układu oddechowego związanych z zanieczyszczeniami. Według niektórych prognoz do 2070 roku 3,5 miliarda ludzi na świecie będzie żyło w nieznośnych upałach.

Rozwiązanie tego potrójnego kryzysu wymaga przeorientowania ładu korporacyjnego, finansów, polityki i systemów energetycznych w kierunku ekologicznej transformacji gospodarczej. Aby to osiągnąć, należy usunąć trzy przeszkody: biznes, który jest nastawiony na udziałowców, a nie na interesariuszy, finanse, które są wykorzystywane w nieodpowiedni i niewłaściwy sposób oraz rządy, które opierają się na przestarzałym myśleniu ekonomicznym i błędnych założeniach.

Ład korporacyjny musi teraz odzwierciedlać potrzeby interesariuszy, a nie kaprysy akcjonariuszy. Budowanie zrównoważonej gospodarki sprzyjającej włączeniu społecznemu zależy od owocnej współpracy między sektorem publicznym i prywatnym oraz społeczeństwem obywatelskim. Oznacza to, że firmy muszą słuchać związków zawodowych i kolektywów pracowniczych, grup społecznych, obrońców konsumentów i innych.

Podobnie pomoc rządowa dla przedsiębiorstw musi w mniejszym stopniu polegać na dotacjach, gwarancjach i ratowaniu, a w większym na budowaniu partnerstwa. Oznacza to obwarowanie wszelkich dofinansowań dla przedsiębiorstw surowymi warunkami, aby zapewnić, że pieniądze podatników zostaną wykorzystane produktywnie i będą generować długoterminową wartość publiczną, a nie krótkoterminowe zyski prywatne.

Na przykład w czasie obecnego kryzysu rząd francuski uzależnił swoje dofinansowanie dla Renault i Air France-KLM od zobowiązań do redukcji emisji. Francja, Belgia, Dania i Polska odmówiły pomocy państwowej każdej spółce z siedzibą w raju podatkowym wskazanym przez Unię Europejską i zabroniły dużym beneficjentom wypłacania dywidend lub wykupu własnych akcji do 2021 roku. Podobnie korporacje amerykańskie otrzymujące pożyczki rządowe w ramach ustawy Coronavirus Aid, Relief, and Economic Security (CARES) Act otrzymały zakaz wykorzystywania środków na wykup akcji.

Warunki te stanowią początek, ale nie są wystarczająco ambitne, ani z perspektywy klimatycznej, ani ekonomicznej. Wielkość pakietów pomocy rządowej nie odpowiada wymaganiom firm, a warunki nie zawsze są prawnie wiążące: na przykład polityka emisji Air France dotyczy tylko krótkich lotów krajowych.

Aby osiągnąć ekologiczne i zrównoważone ożywienie gospodarcze, potrzeba znacznie więcej. Na przykład rządy mogą wykorzystać kodeks podatkowy, aby zniechęcić firmy do stosowania pewnych materiałów. Mogłyby również wprowadzić gwarancje zatrudnienia na poziomie przedsiębiorstwa lub kraju, aby kapitał ludzki nie był marnowany lub niszczony. Pomogłoby to najmłodszym i najstarszym pracownikom, którzy w nieproporcjonalny sposób stracili pracę z powodu pandemii, i zmniejszyłoby prawdopodobne wstrząsy gospodarcze w regionach o niekorzystnych warunkach, które już teraz cierpią z powodu upadku przemysłu.

Naprawy wymagają również finanse. Podczas globalnego kryzysu finansowego w 2008 roku rządy zalały rynki płynnością. Ponieważ jednak nie skierowały jej na dobre możliwości inwestycyjne, duża część tych środków trafiła z powrotem do sektora finansowego, który nie nadawał się do niczego.

Obecny kryzys stanowi okazję do wykorzystania finansów w sposób produktywny, aby napędzić długoterminowy wzrost. Cierpliwe długoterminowe finansowanie jest kluczowe, ponieważ 3-5-letni cykl inwestycyjny nie odpowiada długiej żywotności turbiny wiatrowej (ponad 25 lat), ani nie zachęca do innowacji potrzebnych w e-mobilności, rozwoju kapitału naturalnego (takich jak programy rewitalizacji) i zielonej infrastruktury.

Niektóre rządy podjęły już inicjatywy na rzecz zrównoważonego wzrostu. Nowa Zelandia opracowała budżet oparty na metryce "dobrobytu", a nie PKB, aby dostosować wydatki publiczne do szerszych celów, natomiast Szkocja utworzyła zorientowany na misję Szkocki Narodowy Bank Inwestycyjny.

Oprócz kierowania finansów w stronę ekologicznej transformacji, musimy pociągnąć sektor finansowy do odpowiedzialności za jego często destrukcyjny wpływ na środowisko. Holenderski bank centralny szacuje, że ślad bioróżnorodności holenderskich instytucji finansowych oznacza utratę ponad 58 000 kilometrów kwadratowych (22 394 mil kwadratowych) dziewiczej przyrody - to obszar 1,4 razy większy niż Holandia.

Ponieważ rynki same nie przeprowadzą zielonej rewolucji, polityka rządowa musi je ukierunkować. Będzie to wymagało przedsiębiorczego państwa, które wprowadza innowacje, podejmuje ryzyko i inwestuje wraz z sektorem prywatnym. Decydenci polityczni powinni zatem zmienić konstrukcję umów o zamówienia publiczne, aby odejść od tanich inwestycji dokonywanych przez zasiedziałych dostawców, oraz stworzyć mechanizmy, które "przyciągają" innowacje od wielu podmiotów w celu osiągnięcia publicznych celów ekologicznych.

Rządy powinny również przyjąć podejście portfelowe do innowacji i inwestycji. W Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych szeroka polityka przemysłowa nadal wspiera rewolucję informatyczną. Podobnie niedawno uruchomione w UE Europejski Zielony Ład, strategia przemysłowa i mechanizm Sprawiedliwej Transformacji działają jako siła napędowa i kompas dla wartego 750 mld EUR (888 mld USD) funduszu odbudowy "Next Generation EU".

Wreszcie musimy przeorientować nasz system energetyczny na energię odnawialną - antidotum na zmiany klimatu i klucz do zapewnienia naszym gospodarkom bezpieczeństwa energetycznego. Musimy zatem wyeliminować interesy związane z paliwami kopalnymi i krótkoterminowość z biznesu, finansów i polityki. Potężne finansowo instytucje, takie jak banki i uniwersytety, muszą wycofać się z firm produkujących paliwa kopalne. Dopóki tego nie zrobią, gospodarka oparta na węglu będzie dominować.

Czas na rozpoczęcie rewolucji klimatycznej - i osiągnięcie w tym procesie integracyjnej poprawy sytuacji po kryzysie COVID-19 - szybko się kończy. Musimy działać szybko, jeśli chcemy zmienić przyszłość pracy, transportu i zużycia energii oraz urzeczywistnić koncepcję "zielonego dobrego życia" dla przyszłych pokoleń. Tak czy inaczej, radykalne zmiany są nieuniknione; naszym zadaniem jest zapewnienie, że osiągniemy zmiany, których chcemy - póki jeszcze mamy wybór.

autor:

Mariana Mazzucato

źródło:

https://www.wbcsd.org/Overview/Panorama/Articles/Avoiding-a-climate-lockdown

https://www.project-syndicate.org/commentary/radical-green-overhaul-to-avoid-climate-lockdown-by-mariana-mazzucato-2020-09

Mariana Mazzucato jest profesorem ekonomii innowacji i wartości publicznej na University College London, przewodniczącą Rady Ekonomii Zdrowia dla Wszystkich Światowej Organizacji Zdrowia oraz autorką książek The Value of Everything: Making and Taking in the Global Economy oraz Mission Economy: A Moonshot Guide to Changing Capitalism. https://marianamazzucato.com