Polski projekt genowy wycofuje się z chińskiej technologii z powodu obaw o dane

WARSZAWA, 22 września (Reuters) - Finansowany przez Unię Europejską projekt budowy genomicznej mapy Polski planuje zrezygnować z technologii sekwencjonowania genów chińskiej firmy BGI Group (300676.SZ) w związku z obawami o bezpieczeństwo danych, powiedział agencji Reuters jeden z liderów projektu.

Obawy Genomicznej Mapy Polski wynikają z pytań o sposób wykorzystania danych genomowych związanych z bezpieczeństwem narodowym, powiedział Marek Figlerowicz, profesor Instytutu Chemii Bioorganicznej Polskiej Akademii Nauk, który kieruje projektem.

Figlerowicz powiedział, że obawy zostały początkowo podniesione przez raport z początku tego roku od amerykańskiej Komisji Bezpieczeństwa Narodowego ds. Sztucznej Inteligencji (NSCAI), która stwierdziła, że BGI może służyć jako "globalny mechanizm zbierania danych dla chińskich rządowych baz danych genetycznych".

BGI powiedział Reutersowi w odpowiedzi, że raport USA był "dezinformacją, niepotwierdzoną faktami"; Ministerstwo Spraw Zagranicznych Chin nazwało go "bezpodstawnymi oskarżeniami i oszczerstwami".

Rzecznik NSCAI powiedział, że stoi przy swoim raporcie i zalecił Stanom Zjednoczonym i sojusznikom podwojenie wysiłków w zakresie technik mających na celu lepszą ochronę prywatności pacjentów. Od 2015 roku Pekin ograniczył zagranicznym badaczom dostęp do danych genowych na temat Chińczyków.

W sierpniu komisja genetyki człowieka przy Polskiej Akademii Nauk stwierdziła, że nie przestrzeganie zasad etyki badań genetycznych przez firmy  które nazwała "dalekowschodnimi", budzi poważne wątpliwości. Nie wymieniła żadnych firm ani krajów, ale wezwała laboratoria i instytucje naukowe, które sekwencjonują materiał genetyczny za granicą, do zaprzestania korzystania z usług tamtejszych firm biotechnologicznych.

Podano, że około 100,000 kompletnych polskich genomów może już znajdować się w laboratoriach "dalekowschodnich", powołując się na przybliżone szacunki, których Reuters nie był w stanie zweryfikować. Polska nie ma kontroli nad tymi wrażliwymi danymi osobowymi, powiedziała komisja.

Figlerowicz powiedział, że Genomiczna Mapa, która ma kosztować ponad 100 milionów złotych (25,35 milionów dolarów) i jest mniej więcej w połowie swojego programu sekwencjonowania 5 tysięcy polskich genomów, zleca pracę stronie trzeciej od 2019 roku.

Ta firma, białostocka Central Europe Genomics Center sp. z o.o. (CEGC), zaczęła korzystać z technologii BGI w zeszłym roku, powiedział; teraz Figlerowicz powiedział, że Genomiczna Mapa Polski zdecydowała, że nie będzie wysyłać żadnych danych genetycznych z kraju i prawdopodobnie anuluje umowę, którą ma z CEGC. Dodał, że ostateczna decyzja, która musi być jeszcze zatwierdzona przez instytucje finansujące, jest spodziewana w ciągu najbliższego tygodnia lub dwóch.

Figlerowicz powiedział, że w związku z rozwojem technologii sekwencjonowania danych genetycznych, która stała się tańsza, projekt mapowania planuje przeprowadzenie pozostałych sekwencji we własnym zakresie. Projekt chce zapewnić Polsce "niezależność" genomową, co pozwoli na zapewnienie bezpieczeństwa danych.

CEGC nie odpowiedziało na prośbę o komentarz. Poznańska firma biotechnologiczna Inno-Gene S.A., która posiada mniejszościowe udziały w CEGC, powiedziała, że nie wie o możliwym anulowaniu projektu.

Unia Europejska, która zapewniła około 65% całkowitego finansowania Mapy Genomicznej, nie odpowiedziała na prośbę o komentarz. Nie odpowiedziały również Ministerstwo Edukacji Narodowej i Narodowy Instytut Informatyki, również zaangażowane w finansowanie projektu. Polskie służby specjalne odmówiły komentarza.

BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE

Reuters doniósł w lipcu, że BGI we współpracy ze szpitalami Armii Ludowo-Wyzwoleńczej(PLA) opracował i udoskonalił prenatalny test przesiewowy sprzedawany w co najmniej 52 krajach.

Polityka prywatności na stronie internetowej testu mówi, że zebrane dane mogą być udostępniane, gdy są "bezpośrednio związane z bezpieczeństwem narodowym lub bezpieczeństwem obrony narodowej" w Chinach, chociaż BGI twierdzi, że nie zostało o to poproszone. BGI wykorzystuje dane genetyczne kobiet w ciąży do badań nad cechami populacji. Współpracuje również z PLA w innych obszarach badań.

BGI odrzuca wszelkie sugestie, że opracowało test, oznaczony marką NIFTY, we współpracy z wojskiem i twierdzi, że współpraca ze szpitalami wojskowymi nie jest niczym podobnym.

"BGI traktuje wszystkie aspekty ochrony danych, prywatności i etyki niezwykle poważnie", powiedziała firma w oświadczeniu dotyczącym polskiej decyzji, dodając, że przestrzega wszystkich obowiązujących przepisów i regulacji dotyczących ochrony danych.

"Cenimy sobie relacje biznesowe i badawcze, które mamy ze wszystkimi naszymi partnerami i klientami w Polsce i cieszymy się na dalszą współpracę z nimi".

https://www.reuters.com/world/europe/exclusive-polish-gene-project-moves-drop-chinese-tech-data-concerns-2021-09-22/

https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/koronawirus/koronawirus-aktualnosci/261361,genomiczna-mapa-polski-umozliwi-min-zbadanie-podatnosci-regionalnej-na-przebieg-covid-19