1 czerwiec 2021
Ze świata
Niepokojący rozdział dokumentu opublikowanego w styczniu 2021 r. przez Deutsche Bank Research, zatytułowanego „ Co musimy zrobić, aby odbudować ”. Eric Heyman napisał o trudnych wyborach, przed którymi musi stanąć UE, jeśli chce zrealizować swój cel, jakim jest osiągnięcie „neutralności klimatycznej” do 2050 r. – zero netto CO2.
Neutralność klimatyczna: Czy jesteśmy gotowi na uczciwą dyskusję?
Gdybyście zapytali mnie, którą kwestię przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen forsuje najbardziej od czasu objęcia urzędu latem 2019 roku, moja odpowiedź byłaby jednoznaczna: neutralna klimatycznie UE do 2050 roku. Inne tematy, takie jak międzynarodowe konflikty handlowe, nierozwiązany kryzys uchodźczy, wysokie zadłużenie rządów w wielu krajach UE, fakt, że partie ekstremistyczne zyskują na popularności czy Brexit, zostały jakoś zepchnięte na bok. Nawet pandemia wydaje się pozostawać w tyle, mimo że kraje członkowskie UE po raz pierwszy w historii zgodziły się wyemitować wspólne obligacje, aby poradzić sobie z kryzysem. Pamiętajmy, że znaczna część kapitału ma trafić na projekty przyjazne dla klimatu.
Cel neutralności klimatycznej został określony w Europejskim Zielonym Ładzie z grudnia 2019 r., który mówi, że "przekształci UE" za pomocą narzędzi, które zapewnią, że "nikt nie zostanie w tyle". To brzmi znakomicie. Również ja jestem za tym, by decydenci wyznaczali ambitne cele. Jest jednak różnica między "ambitnym" a "realistycznym". Jeśli chodzi o Zielony Ład, niemożliwe jest uczynienie UE całkowicie neutralną klimatycznie w ciągu zaledwie 30 lat, jeśli będziemy polegać tylko na technologiach, które są dziś dostępne i politycznie akceptowalne (patrz nasz artykuł "Trudny wybór w celu stworzenia gospodarki wodorowej"). Twierdzenie, że neutralność klimatyczna jest lub może stać się strategią wzrostu, jest przykładem myślenia życzeniowego. Być może już zbyt długo analizuję typowe wzorce krajowej i międzynarodowej polityki klimatycznej; w końcu częstym zjawiskiem jest, że ambitne cele ochrony klimatu są powszechnie nieosiągane.
Najbliższy rok do trzech lat będzie decydujący. Zobaczymy, czy jako społeczeństwo jesteśmy gotowi na uczciwą, demokratyczną dyskusję o neutralności klimatycznej. Będziemy musieli zmierzyć się z niewygodnymi pytaniami i niewygodnymi prawdami. Ale jeśli ta dyskusja się nie odbędzie, neutralność klimatyczna pozostanie tematem pięknych przemówień i obietnic - i nie zostanie powiedziane, a tym bardziej zrobione nic, co mogłoby komukolwiek zaszkodzić.
Niewygodne prawdy - niewygodne pytania
Stawmy czoła niewygodnej prawdzie. W najbliższych latach globalne zapotrzebowanie na energię będzie prawdopodobnie dalej rosło, napędzane głównie wzrostem liczby ludności (populacja świata rośnie o 80 mln osób rocznie) i dążeniem do dobrobytu. Paliwa kopalne pozostaną na razie najważniejszym źródłem energii. Nawet według najnowszego scenariusza zrównoważonego rozwoju Międzynarodowej Agencji Energetycznej, który zawiera znacznie więcej środków ochrony klimatu niż te przewidziane w Porozumieniu Paryskim, udział paliw kopalnych w zapotrzebowaniu na energię pierwotną w 2040 roku nadal wyniesie 56 procent. Jest to już ogromna redukcja w stosunku do dzisiejszych 80 procent. SDS przewiduje, że udział odnawialnych źródeł energii w całkowitym zużyciu energii wyniesie 35 procent; największe wzrosty spodziewane są w energetyce wiatrowej i słonecznej. Krótko mówiąc, nawet w tym optymistycznym scenariuszu, energie odnawialne są dalekie od bycia głównym filarem globalnego zaopatrzenia w energię.
Poważne podejście do otwartości na (nowe) technologie
Jednym z ważnych pytań na najbliższe lata jest: Czy poważnie myślimy o otwartości na różne (nowe) rozwiązania technologiczne? W pierwszej kolejności będziemy musieli uznać, że wszystkie źródła energii niosą ze sobą określone ryzyko oraz określone zalety i wady w zakresie efektywności ekonomicznej, niezawodności, możliwości oraz trwałości klimatu i środowiska. To są tradycyjne narożniki trójkąta polityki energetycznej. Istnieje również pytanie, czy pewne technologie są akceptowalne politycznie.
Wracając do ekonomii, będziemy musieli uczciwie rozmawiać o kosztach poszczególnych źródeł energii. Paliwa kopalne są wysoce niezawodne i potężne, ale ich koszty zewnętrzne nie są jeszcze odpowiednio zinternalizowane. Ceny węgla będą musiały być znacznie wyższe niż pozwala na to obecny konsensus polityczny. W przypadku energii wiatrowej i fotowoltaiki czyste koszty wytwarzania energii elektrycznej (które maleją) są tylko częścią obrazu. W miarę wzrostu znaczenia źródeł energii zależnych od pogody konieczne będzie zwiększenie inwestycji w sieci i zdolności magazynowania energii. Częściej będą miały miejsce kosztowne interwencje w sieci. Co więcej, inni dostawcy (na przykład elektrownie gazowe) odnotują spadek wykorzystania swoich mocy, jeśli do sieci trafi więcej energii elektrycznej z farm wiatrowych i słonecznych. Te ogólnosystemowe koszty zwiększonej zależności od energii odnawialnych są często pomijane.
Energia jądrowa jest dobrym przykładem trudności w zakresie akceptacji politycznej. Kraje takie jak Niemcy dążą do wycofania się z energii jądrowej, która wiąże się z bardzo niską emisją dwutlenku węgla, po prostu dlatego, że ludzie/politycy nie akceptują jej jako źródła energii. Z kolei we Francji, USA, Chinach czy Japonii energia jądrowa pozostaje (ważnym) filarem sektora energetycznego. Kraje te aktywnie badają także możliwości wykorzystania energii jądrowej nowej generacji. Odmienne stanowisko wobec energii jądrowej w Niemczech i Francji jest prawdopodobnie jednym z powodów, dla których Zielony Ład w ogóle nie wspomina o energii jądrowej.
Systemy wychwytywania i składowania dwutlenku węgla są również dość niepopularne w UE. Według IEA będziemy ich jednak potrzebować do dekarbonizacji. Zielony Ład również wspiera inwestycje w tę technologię, mimo że przynajmniej CCS spotyka się ze znacznym oporem politycznym w krajach takich jak Niemcy.
Chciałbym zaznaczyć, że tych wypowiedzi nie należy traktować jako poparcia lub odrzucenia którejkolwiek z tych technologii. Jeśli jednak ludzie rzeczywiście obawiają się, że duża część planety może stać się niezdatna do zamieszkania z powodu zmian klimatycznych i jeśli naprawdę chcą osiągnąć neutralność klimatyczną, nie powinni od razu odrzucać technologii, które mogą pomóc w osiągnięciu tego celu, nawet jeśli wiążą się one z pewnym ryzykiem. Uczciwa debata o neutralności klimatycznej będzie musiała obejmować nieideologiczne oceny ryzyka różnych źródeł energii, a także analizę potencjalnych środków adaptacji do zmian klimatu.
Konieczny będzie pewien poziom eko-dyktatury
Wpływ obecnej polityki klimatycznej na codzienne życie ludzi jest wciąż dość abstrakcyjny i akceptowalny dla wielu gospodarstw domowych. Polityka klimatyczna pojawia się w postaci wyższych podatków i opłat za energię, które sprawiają, że ogrzewanie i mobilność są droższe. Niektóre kraje ustanowiły minimalne standardy efektywności energetycznej dla budynków lub podobne zasady w innych dziedzinach. Polityka klimatyczna nie determinuje jednak naszego życia. Podejmujemy kluczowe decyzje konsumpcyjne, na przykład czy w ogóle podróżujemy, ile podróżujemy i jakich środków transportu używamy, czy mieszkamy w dużym domu czy w małym mieszkaniu i jak ogrzewamy nasze domy, ile mamy urządzeń elektronicznych i jak intensywnie ich używamy lub ile mięsa i egzotycznych owoców spożywamy. Decyzje te zwykle podejmujemy w oparciu o nasze dochody, a nie o względy klimatyczne.
Jeśli naprawdę chcemy osiągnąć neutralność klimatyczną, musimy zmienić nasze zachowanie we wszystkich tych dziedzinach życia. Jest tak po prostu dlatego, że nie ma jeszcze odpowiednich, opłacalnych technologii, które pozwoliłyby nam utrzymać nasz standard życia w sposób neutralny pod względem emisji dwutlenku węgla. Oznacza to, że ceny węgla będą musiały znacznie wzrosnąć, aby skłonić ludzi do zmiany zachowania. Inną (a może i dodatkową) opcją jest znaczne zaostrzenie prawa regulacyjnego. Wiem, że "eko-dyktatura" to nieprzyjemne słowo. Ale być może będziemy musieli zadać sobie pytanie, czy i w jakim stopniu możemy być skłonni zaakceptować pewien rodzaj eko-dyktatury (w postaci prawa regulacyjnego), aby zmierzać w kierunku neutralności klimatycznej. Oto przykład: Co powinniśmy zrobić, jeśli właściciele nieruchomości nie chcą przekształcić swoich domów w budynki zeroemisyjne; jeśli nie mają na to środków finansowych; jeśli zrobienie tego nie jest możliwe z przyczyn technicznych lub jeśli związane z tym inwestycje nie opłacają się?
Utrata konkurencyjności lub ograniczenia wolnego handlu
Jeśli UE będzie dążyć do neutralności klimatycznej znacznie szybciej niż reszta świata, ceny węgla w UE również będą rosły szybciej. Zmniejszy to konkurencyjność energochłonnych przedsiębiorstw w UE. Czy jesteśmy gotowi zapłacić tę cenę? Prawdopodobnie nie - pamiętajmy, że nikt nie ma zostać w tyle. Czy zatem będziemy dotować te firmy, aby umożliwić im stosowanie drogich, ale przyjaznych dla klimatu technologii? Ta opcja będzie trudna do wdrożenia w dłuższej perspektywie ze względu na ograniczenia budżetowe. Uczciwa dyskusja będzie musiała zmierzyć się z prawdą, że każde euro wydane na ochronę klimatu nie jest już dostępne na wydatki na edukację, badania naukowe, zdrowie publiczne, infrastrukturę cyfrową, bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne, obniżki podatków czy wyższe emerytury. Komisja UE planuje wprowadzić system dostosowania limitów emisji dwutlenku węgla, aby rozwiązać problem konkurencji. Czy naprawdę wierzymy, że takie działanie nie skłoni dotkniętych krajów do wprowadzenia środków zaradczych? Czy naprawdę jesteśmy gotowi zrezygnować z zalet wolnego handlu na rzecz ochrony klimatu?
Czeka nas ogromny opór polityczny
Nikt nie ma być pozostawiony w tyle na drodze do neutralności klimatycznej. Ta deklaracja Zielonego Ładu jest prawdopodobnie próbą kwadratury koła. Duży zwrot w polityce klimatycznej z pewnością przyniesie straty zarówno gospodarstwom domowym, jak i przedsiębiorstwom. Ponadto prawdopodobnie znacznie ucierpi dobrobyt i zatrudnienie. Gdyby tak nie było, ochrona klimatu byłaby łatwym przedsięwzięciem. Te wydarzenia będą miały oczywiście wpływ na krajobraz polityczny, zarówno na szczeblu krajowym, jak i unijnym. Niektóre partie znajdą argumenty przeciwko surowej polityce ochrony klimatu, jeśli będzie ona prowadzić do znacznego wzrostu cen energii lub do ograniczenia wolności osobistej czy praw własności. I nie oszukujmy się: te partie znajdą poparcie wyborców. Na poziomie unijnym dojdzie do poważnych konfliktów o podział, co może przyczynić się do (dalszych) podziałów w bloku. Czy jesteśmy gotowi poradzić sobie z tą polaryzacją? Czy też dostosujemy nasze ambicje dotyczące polityki klimatycznej, jeśli okaże się, że (zbyt) ambitna polityka klimatyczna nie jest akceptowana przez większość społeczeństwa?
autor:
Eric Heymann
Polecam zapoznać się również z poniższym podsumowaniem publikacji Deutsche Bank Research:
Deutsche Bank Research "Co musimy zrobić, aby odbudować"
Podsumowanie
Aby ocalić kapitalizm, musimy pomóc młodym
Demokratyczny kapitalizm jest zagrożony, ponieważ coraz więcej młodych ludzi postrzega system jako sfałszowany przeciwko nim. Pandemia tylko pogłębiła ich niekorzystną sytuację ekonomiczną. Istnieje jednak rosnące ryzyko, że w miarę jak młodzi zyskują przewagę wyborczą, populistyczny polityk wykorzysta ten gniew i obali kapitalizm w sposób, który zaszkodzi rozwojowi sprzyjającemu włączeniu społecznemu. Aby tego uniknąć, musimy teraz dokonać redystrybucji od starych do młodych w sposób, którego jeszcze nie rozważaliśmy.
Nie zmarnuj kryzysu: jak sprostać wyzwaniom Europy w następnej dekadzie
Po kryzysie Europa ma wyjątkową okazję, by w większym stopniu wykorzystać politykę fiskalną do wspierania strategicznych celów UE - ekologicznych, cyfrowych, wyrównujących szanse - za pomocą inwestycji publicznych. Aby to się udało, należy podtrzymać ekspansję fiskalną, zmienić zasady fiskalne i stworzyć wspólną zdolność fiskalną. Przedstawiamy szczegółowo niezbędne działania.
Podstawowe prawo do łączności
Pandemia pokazała, że "posiadający" są bardziej odporni niż "nieposiadający". W dużej mierze wynika to z różnicy między tymi dwiema grupami opartej na ich dostępie do technologii. W USA przepaść ta przebiega najgłębiej wzdłuż rasy i lokalizacji (miasto kontra wieś). Aby zmniejszyć tę przepaść, przedstawiamy naszą wizję rozwoju inicjatywy, która obejmie ponad połowę gospodarstw domowych bez odpowiedniego połączenia szerokopasmowego i komputera.
Odbudowa lepszych gospodarek i przedsiębiorstw - lekcje z luksusu
W tym roku zasady ESG gwałtownie nasiliły się w umysłach klientów i inwestorów. Firmy będą musiały produkować mniej, unikać odpadów i budować produkty, które trwają wiecznie. W skrócie, firmy powinny: wyznaczyć nowy trend; produkować mniej, kupować mniej, kupować lepiej; przemyśleć łańcuch dostaw; rozpieszczać swoich lokalnych klientów; zresetować ślad dystrybucyjny; budować skalę lub być małym i zajmować się handlem z drugiej ręki i modelami wynajmu.
Podatek od pracy w domu
Ludzie, którzy mogą pracować w domu (WFH) i odciąć się od życia w społeczeństwie twarzą w twarz, zyskali wiele korzyści podczas pandemii. Pięcioprocentowy podatek za każdy dzień WFH sprawiłby, że przeciętna osoba nie byłaby w gorszej sytuacji niż gdyby pracowała w biurze. Mogłoby to przynieść 49 mld dolarów rocznie w USA, 20 mld euro w Niemczech i 7 mld funtów w Wielkiej Brytanii. Z tego można sfinansować dotacje dla najgorzej opłacanych pracowników, którzy zazwyczaj nie mogą pracować w domu.
Chiny: Zielone finanse na rzecz zielonej transformacji
Prezydent Chin Xi ogłosił niedawno ambitne cele klimatyczne, a kraj musi rozważyć różne możliwe ścieżki ich realizacji. Aby ułatwić projekty dotyczące czystej energii i inne niezbędne działania, Chiny muszą dalej rozwijać infrastrukturę systemu zielonego finansowania. Istnieje pięć różnych rzeczy, które Chiny muszą zrobić, aby wesprzeć przejście kraju na zieloną gospodarkę w następstwie kryzysu covidowego.
Nie pisz mowy pożegnalnej dla centrów handlowych
Centra handlowe nie umarły, ale powinny ewoluować po szczepionce. Po pierwsze, powinny rozpocząć realizację strategii mającej na celu ożywienie ruchu pieszych poprzez zagęszczenie i zmianę przeznaczenia obiektów. Najlepsze centra handlowe już teraz rozwijają się w kierunku centrów docelowych z markami o mieszanym przeznaczeniu i stylu życia, które koncentrują się na zwiększaniu ruchu dzięki opcjom związanym z przeżyciami, mieszkaniem, biurem i rozrywką. W nadchodzących latach centra te staną się jeszcze bardziej konkurencyjne, ponieważ mniej popularne centra handlowe będą upadać.
Jak działania firm dotyczących równości muszą się zmienić po wprowadzeniu Covida
Covid rzucił światło na głębsze i bardziej problematyczne kwestie nierówności społecznych i rasowych. Obecnie korporacje nie powinny ignorować faktu, że mają możliwość wprowadzania zmian przed kolejnym kryzysem finansowym (i społecznym). Firmy będą musiały udowodnić, że są silnym partnerem społecznym, potrafią zmienić swoją kulturę i są odpowiedzialne za konkretne cele zmian.
Trudny wybór w celu stworzenia gospodarki wodorowej
Europejscy przywódcy chcą, aby wodór był kluczowym elementem transformacji energetycznej po upadku komunizmu. Jeśli ma się to udać, musimy zaakceptować, że "zielony" wodór nie będzie opłacalny przez co najmniej dekadę, a "niebieski" wodór powinien być brany pod uwagę, nawet jeśli powoduje zanieczyszczenia. Jednocześnie zarówno firmy, jak i rządy mają kilka możliwości zwiększenia popytu, aby uniknąć problemu "kury i jajka".
Kroki niezbędne do promocji walut cyfrowych
Światowe blokady i środki dystansu społecznego tylko zwiększyły wykorzystanie kart zamiast gotówki. Aby zareagować, firmy i decydenci muszą zaprojektować alternatywę dla kart kredytowych i usunąć opłaty pośredników. Na razie priorytetem muszą być regionalne systemy płatności cyfrowych. W dłuższej perspektywie waluty cyfrowe banków centralnych zastąpią gotówkę.
Nowe podejście do polityki monetarnej USA
Latem tego roku Fed zapowiedział fundamentalne zmiany w swojej polityce pieniężnej. Podsumowując, korzyści wynikające z nowego, mniej uprzedzającego podejścia Fedu do wychodzenia z polityki stymulacyjnej i większej akceptacji przekroczenia inflacji będą potencjalnie znaczące pod względem wzrostu zatrudnienia, dochodów, dystrybucji dochodów i wzrostu produktywności. Zmiana ta niesie ze sobą możliwe do opanowania ryzyko, tak długo jak Fed będzie utrzymywał umiarkowane przekroczenia inflacji i wzmacniał wykorzystanie swojego zestawu narzędzi makroostrożnościowych.
Dylemat związany z dostawami
Jeszcze przed pandemią nieuniknione było przesunięcie w kierunku zakupów online. Jak jednak zapewnić, by ta rosnąca akceptacja zakupów przez internet nie odbiła się na naszej planecie w postaci niezrównoważonych poziomów dostaw? Proponujemy system zachęcający ludzi do grupowania niepilnych dostaw do określonych obszarów w określone dni, a także karania ich, jeśli tego nie robią.
Jak duże firmy muszą reagować na lokalizację
Pandemia spowodowała turbodoładowanie pięciu sił, które działają przeciwko dużym firmom, ponieważ dekady globalizacji zaczynają się rozwiewać. Tymczasem zaufanie klientów do dużych firm spada. Aby zareagować, duże firmy muszą wykorzystać swoje dane, bilans i referencje ESG, aby odzyskać nie tylko klientów i inwestorów, ale także konkurować z małymi firmami, które mają bardziej zwinne łańcuchy dostaw i nie posiadają inwestycji na całym świecie.
W miarę jak rynki pracy się dostosowują, polityka fiskalna również powinna się dostosować
W tym roku duża część zasług za ożywienie gospodarcze w USA powinna przypadać dotacjom do wynagrodzeń. Kolejna runda bodźców powinna skupić się na wspieraniu dochodów i przekwalifikowaniu zawodowym, ponieważ aktywność gospodarcza wciąż się ożywia, a produkcja ulega automatyzacji. W dłuższej perspektywie decydenci powinni rozważyć zautomatyzowanie takich środków wspierania dochodów, co pozwoli na szybszą reakcję na przyszłe szoki egzogeniczne.
Jak pandemia wskazuje drogę do zwinności
Identyfikujemy dziesięć najważniejszych cech najlepszych firm w 2020 roku. Wyzwania związane z pandemią sprawiły, że stały się one jeszcze bardziej wyraziste. Wśród nich można wymienić sposób, w jaki wiele firm stało się bardziej płaskimi, szybszymi organizacjami, składającymi się z połączonych w sieć zespołów i upoważnionych jednostek. Podczas gdy "zwinność" była wcześniej używana w sposób mglisty, ten rok pokazał namacalne sposoby osiągnięcia zarówno "zwinności", jak i "nastawienia na wzrost".
Neutralność klimatyczna: Czy jesteśmy gotowi na szczerą dyskusję?
Ambitny unijny Zielony Ład ma na celu zapewnienie, że "nikt nie zostanie pominięty". Brzmi to świetnie, ale nie jest realistyczne, jeśli nie zadamy kilku trudnych pytań. Mówiąc wprost, Europa nie może stać się neutralna pod względem emisji dwutlenku węgla przy użyciu istniejących technologii, a różne nowe technologie są politycznie nie do przyjęcia w obecnych warunkach. O ile to się nie zmieni, alternatywą są ograniczenia, czy to w konsumpcji, czy w handlu.
Argumenty przemawiające za inwestycjami na obszarach wiejskich w krajach postkomunistycznych
Ludzie już opuszczają miasta, ponieważ szukają większej przestrzeni wśród zagrożenia blokadami. Tymczasem firmy szukają możliwości przeniesienia niektórych operacji, aby uczynić łańcuchy dostaw bardziej odpornymi. Jest to doskonała okazja dla rządów do inwestowania w obszary wiejskie. Przedstawiamy cztery kluczowe rzeczy, które liderzy muszą zrobić, aby zapewnić lepsze zachęty dla przemysłu, edukacji, opieki zdrowotnej i technologii.
Jak uniknąć miast zombie
Wiele centrów miast zostało w tym roku opisanych jako "postapokaliptyczne". Aby nie stały się one trwale pozbawione życia, potrzebujemy "radykalnego urbanizmu". Czyli przekształcenie budynków handlowych i biurowych w przestrzeń mieszkalną i umożliwienie ludziom prowadzenia biznesu z domu. Pozwolenie ludziom na budowanie własnego środowiska, a nie na planowanie go dla nich przez rząd, zachęci rzemieślników, artystów i innych do rozpalenia miejskiej kultury i ożywienia miast.
